Self-publishing w Polsce: Coś dla autorów publikujących samodzielnie

Self-publishing, czyli samodzielna publikacja książki, zyskuje w Polsce coraz większą popularność. Ten model wydawniczy daje autorom pełną kontrolę nad procesem twórczym, wyższą marżę ze sprzedaży oraz możliwość szybszego wprowadzenia książki na rynek. W tym artykule omawiamy wszystkie aspekty tego zjawiska, od przygotowania tekstu po dystrybucję i marketing, ze szczególnym uwzględnieniem polskich realiów rynkowych.

Czym jest self-publishing i jak różni się od vanity publishing

Self-publishing to model wydawniczy, w którym autor samodzielnie prowadzi cały proces wydania własnej książki. W przeciwieństwie do tradycyjnego wydawnictwa, gdzie firma przejmuje kontrolę nad produkcją i promocją, samodzielnie publikujący autorzy zachowują pełne prawa do swojego dzieła i podejmują wszystkie decyzje dotyczące publikacji.

Warto odróżnić self-publishing od vanity publishing, w którym autor płaci wydawnictwu za wydanie książki, ale tak naprawdę nie otrzymuje profesjonalnego wsparcia ani rzeczywistej dystrybucji. W self-publishingu autor inwestuje we własne dzieło i czerpie korzyści ze sprzedaży, podczas gdy w vanity publishing to głównie wydawnictwo zarabia na autorze. Tę różnicę dobrze opisuje tzw. Yog’s Law (Prawo Yoga): „Pieniądze powinny płynąć do autora”, co oznacza, że w uczciwym modelu wydawniczym to autor ostatecznie powinien zarabiać, a nie tylko płacić. Książki nie wydaje się przecież dla autora a dla czytelników.

W Polsce self-publishing rozwija się dynamicznie, choć nadal jest postrzegany nieco inaczej niż w krajach anglosaskich. Autorzy publikujący samodzielnie stopniowo zyskują uznanie, a ich książki coraz częściej trafiają do głównego nurtu czytelniczego, przełamując stereotyp publikacji „drugiej kategorii”. Proces ten wymaga akceptacji zarówno przez czytelników jak i przez wydawców. Coś co jest wydane drogą selfpublishingu może być przecież traktowane jako towar rzemieślniczy: w końcu to autor mając pod kontrolą cały proces i solidny budżet jest w stanie przygotować książkę lepiej niż niejeden wydawca.

Platformy self-publishingowe dostępne dla polskich autorów

Samodzielne wydanie książki jest dziś łatwiejsze niż kiedykolwiek dzięki licznym platformom oferującym kompleksowe rozwiązania dla autorów. Na polskim rynku dostępne są zarówno międzynarodowe, jak i lokalne platformy, które realnie wspierają polskich twórców:

Empik Self-Publishing – jedna z najważniejszych polskich platform, która umożliwia autorom publikację e-booków i książek drukowanych z dystrybucją w największej sieci księgarskiej w kraju. Oferuje 70% prowizji od ceny netto e-booków i 40-50% od książek drukowanych. Zaletą jest prosta integracja z całym ekosystemem Empiku, w tym promocjami i programem Empik Premium. Na dziś absolutny must have dla samowydawców.

Legimi – popularna polska platforma subskrypcyjna z opcją self-publishingu, pozwalająca na publikację e-booków w modelu abonamentowym oraz na sprzedaż standardową. Autorzy publikujący samodzielnie otrzymują wynagrodzenie bazujące na liczbie przeczytanych stron w abonamencie (około 40-50% przychodów) oraz 70% ze sprzedaży poza abonamentem. To tam są nasi czytelnicy. Praktyka pokazuje, że jeżeli dodajemy naszą książkę do abonamentu może spaść nam sprzedaż ale… rośnie popularność ponieważ więcej osób ma dostęp do legimi niż faktycznie kupiłoby ebooka czy samą książkę.

Ridero – polska platforma oferująca kompleksowe narzędzia do przygotowania książki, w tym intuicyjny edytor online, generator okładek i szeroką dystrybucję (Empik, Legimi, Woblink, Google Play, Amazon i inne). Pobiera 20-30% prowizji, ale nie wymaga żadnych opłat wstępnych. Bardzo wygodna, ale niestety wykorzystywanie jej bez oparcia merytorycznego może prowadzić do publikowania ebooków pozbawionych jakości. Dlatego tak ważne jest zadbac o swój produkt, nie zrobi tego za Ciebie żadna platforma.

Kindle Direct Publishing (KDP) – platforma Amazona, dostępna również dla polskich autorów, umożliwiająca publikację e-booków i książek drukowanych na żądanie. Oferuje dostęp do globalnego rynku, 70% tantiem za e-booki (przy cenach 2,99-9,99 USD) i około 60% za książki drukowane. Dla polskich autorów zniechęcające może być, że Amazon nie ma jeszcze tak silnej pozycji w Polsce jak lokalnie działające e-księgarnie. Mimo wszystko, jest to dobra alternatywa i ciekawa oferta POD (print on demand).

Ebookowo – platforma specjalizująca się w e-bookach i audiobookach, oferująca 50-70% tantiem dla autorów i szeroką dystrybucję w polskich księgarniach internetowych. Lokalna działalność Pani Redaktor Katarzyny Krzan, która może pomóc Ci z ogólnopolską dystrybucją. Serdecznie polecam tę alternatywę.

Dla autorów zainteresowanych międzynarodową dystrybucją, ale z polskim wsparciem, dostępne są również:

BoD Polska (Books on Demand) – niemiecka platforma z polskim oddziałem, oferująca druk na żądanie i dystrybucję w księgarniach w całej Europie.

Draft2Digital i PublishDrive – międzynarodowe agregatory dystrybucyjne z polskim interfejsem, umożliwiające publikację w wielu księgarniach globalnych i lokalnych jednocześnie.

Każda z tych platform oferuje różne warunki dotyczące tantiem, dystrybucji i praw autorskich, dlatego warto dokładnie przeanalizować, która najlepiej odpowiada konkretnym potrzebom autora.

Proces wydawniczy w self-publishingu krok po kroku

Opublikować swoją książkę w modelu self-publishing to wieloetapowy proces, który wymaga zaangażowania w kilku obszarach:

1. Przygotowanie manuskryptu

• Napisanie tekstu
• Profesjonalna redakcja oraz korekta
• Formatowanie, skład tekstu zgodnie z wymogami platformy wydawniczej (zależnie czy wydajemy ebooka czy POD czy dystrybuujemy druk sytuacja będzie się różnić)

2. Projekt książki

• Zaprojektowanie okładki (500-2000 zł za profesjonalny projekt)
• Przygotowanie metadanych (tytuł, opis, słowa kluczowe)

3. Wydanie książki

• Założenie konta na wybranej platformie self-publishingowej
• Przesłanie plików (zwykle PDF dla druku, EPUB/MOBI dla e-booków)
• Ustalenie ceny i formatu (e-book, miękka/twarda oprawa)
• Zatwierdzenie próbnego egzemplarza (w przypadku książek drukowanych)

4. Dystrybucja książki

• Wybór kanałów dystrybucji (Empik, Legimi, Woblink, Amazon, itd.)
• Decyzja o wyłączności lub dystrybucji przez wiele platform
• Konfiguracja opcji dostępności (terytoria, formaty)
• Rozważenie udziału w programach subskrypcyjnych (Legimi, Empik Go)

5. Marketing i promocja

• Stworzenie strony autora/książki
• Promocja w mediach społecznościowych
• Pozyskiwanie recenzji
• Organizacja wydarzeń promocyjnych (albo pomoc agencji PR)

Warto zwrócić uwagę na kilka specyficznych aspektów. Po pierwsze, uzyskanie numeru ISBN, który jest darmowy i przyznawany przez Bibliotekę Narodową każdemu wydawcy (trzeba zarejestrować się jako wydawca). Kolejna sprawa, kwestia podatku VAT – książki drukowane objęte są 5% stawką VAT, e-booki 5%, a audiobooki 23%.

Całkowity koszt samodzielnej publikacji w Polsce, przy zleceniu wszystkich prac profesjonalistom, wynosi zwykle od 4000 do 15000 zł, w zależności od objętości książki i jakości usług. Kwota ta nie obejmuje działań promocyjnych, dlatego rozważnie przemyśl wszystkie kroki, jakich się podejmujesz, a zwłaszcza cenę książki dostępnej w sprzedaży podkreślając ile tak naprawdę trafi do Ciebie po uwzględnieniu pośredników.

Modele biznesowe i strategie sukcesu w self-publishingu

Autorzy publikujący samodzielnie mogą wybierać spośród różnych modeli biznesowych, aby zmaksymalizować sukces książki:

Strategie cenowe

• Przenikanie rynku: niska cena początkowa dla zbudowania popularności
• Cena premium: wyższa cena dla książek specjalistycznych lub z unikalną wartością
• Promocje czasowe: okresowe obniżki cen lub darmowe rozdziały promocyjne
• Pierwszy tom za darmo: w przypadku dłuższych serii, aby pozyskać czytelników

Dywersyfikacja formatów

• Równoczesna publikacja e-booka, wersji drukowanej i audiobooka
• Tworzenie pakietów łączących różne formaty
• Publikacja w odcinkach lub wydania seryjne

Monetyzacja pośrednia

• Książka jako narzędzie budowania marki osobistej
• Książka jako wsparcie dla działalności szkoleniowej lub konsultingowej
• Sprzedaż praw do tłumaczeń lub adaptacji

W polskich realiach, gdzie rynek e-booków stanowi około 12-15% rynku książki (dane z 2024 r.), warto rozważać równoległą publikację w formie drukowanej i elektronicznej. Specyfiką polskiego rynku jest duża popularność programów subskrypcyjnych jak Legimi czy Empik Go, które stanowią nawet 60-70% rynku e-booków. Coraz większą popularnością cieszą się również audiobooki, które w Polsce stanowią już około 8% rynku i są najszybciej rosnącym segmentem.

Kluczem do sukcesu dla samodzielnie publikujących autorów jest konsekwencja w wydawaniu kolejnych tytułów i budowanie relacji z czytelnikami. Wielu odnoszących sukcesy twórców publikuje 2-4 książki rocznie, co pozwala im na utrzymanie zainteresowania i zbudowanie stałej grupy odbiorców. Jeśli chcesz osiągnąć sukces w self publishingu, zbuduj strategię.

Scientific & academic publishing w modelu self-publishing

W kontekście publikacji naukowych i akademickich samodzielna publikacja książki również zyskuje na znaczeniu, choć w Polsce nadal przeważa model publikacji przez wydawnictwa uczelniane lub specjalistyczne. Self-publishing w obszarze naukowym ma jednak swoje specyficzne cechy:

• Polskie uczelnie zwykle wymagają recenzji naukowych przed uznaniem publikacji do dorobku. W modelu self-publishing autor może zamówić recenzje u uznanych specjalistów (koszt 1000-3000 zł za recenzję), a następnie uwzględnić je w publikacji.
• Ważna jest rejestracja w systemach takich jak ORCID i PBN (Polska Bibliografia Naukowa) oraz złożenie egzemplarzy obowiązkowych w Bibliotece Narodowej.

Polskie uczelnie często udostępniają repozytoria instytucjonalne, gdzie pracownicy naukowi mogą deponować swoje prace (np. RCIN PAN, AMUR UAM). Dla naukowców publikujących samodzielnie istotne jest również indeksowanie w bazach takich jak Google Scholar, DOAJ (dla czasopism open access) czy CEEOL (dla publikacji z Europy Środkowo-Wschodniej). W przypadku monografii naukowych koszt przygotowania profesjonalnej publikacji jest zwykle wyższy (12000-25000 zł) ze względu na konieczność recenzji, złożoną grafikę, indeksy i bibliografię.

Self-publishing jako droga do sukcesu i niezależności twórczej

Self-publishing przestaje być postrzegany jako „ostateczność” dla autorów odrzuconych przez tradycyjne wydawnictwa, a staje się świadomym wyborem twórców ceniących niezależność i kontrolę nad swoim dziełem. Sprzedaż swojej książki w modelu samodzielnej publikacji może przynieść znacznie wyższe przychody niż w modelu tradycyjnym:

• Tradycyjne wydawnictwo: autor otrzymuje 3-10% ceny detalicznej
• Self-publishing: autor otrzymuje 60-70% ceny po odliczeniu kosztów dystrybucji

Ta różnica oznacza, że przy sprzedaży książki za 39,90 zł autor może otrzymać:

• Od wydawnictwa: około 2-4 zł za egzemplarz
• W self-publishingu: około 15-20 zł za egzemplarz (e-book) lub 8-12 zł (druk)

Wiele polskich przykładów pokazuje, że sukces książki w modelu self-publishing jest możliwy. Autorzy tacy jak Michał Szafrański („Finansowy ninja”), Marta Woźniak-Zapór („Jasnos”), Bartosz Adamczewski (seria „Prawilny”), Jakub Ćwiek (liczne publikacje po odejściu od tradycyjnych wydawnictw) czy Adam Przechrzta (początkowo self-publishing, później współpraca z wydawnictwami) osiągnęli znaczące wyniki sprzedażowe publikując samodzielnie. Kluczowe czynniki sukcesu to zwykle:

• Silna społeczność zbudowana wokół bloga, mediów społecznościowych lub działalności eksperckiej
• Wysoka jakość merytoryczna i edytorska publikacji
• Przemyślana strategia marketingowa i promocyjna
• Regularność w publikowaniu nowych treści
• Umiejętność wykorzystania potencjału różnych kanałów dystrybucji

W Polsce obserwujemy również interesujące zjawisko przechodzenia między modelami wydawniczymi. Niektórzy autorzy zaczynają od self-publishingu, a po zbudowaniu rozpoznawalności podpisują umowy z wydawnictwami. Inni, już uznani, odchodzą od tradycyjnego modelu na rzecz samodzielnej publikacji, aby zachować większą kontrolę i przychody.

Niezależnie od wybranej drogi, kluczowe jest traktowanie procesu wydawniczego jako profesjonalnego przedsięwzięcia, które wymaga inwestycji zarówno finansowych, jak i czasowych. Samodzielna publikacja książki to nie tylko wydanie tekstu, ale kompleksowy projekt obejmujący produkcję, marketing i dystrybucję, który przy odpowiednim podejściu może przynieść zarówno satysfakcję twórczą, jak i sukces komercyjny.